Yusuf ile Züleyha

Yusuf ile Züleyha arasındaki aşk, mesnevi tarzında en çok işlenen konudur. Şairlerin bu ilgisinde Yusuf ile Züleyha kıssasının kutsal kitaplarda yer almasının payı büyüktür. Hikâyenin olay örgüsünü Yusuf ile Züleyha’nın rüyaları, Yusuf’un kervanla Züleyha’nın düğün alayıyla Mısır’a gidişi, Yusuf’un köleliği ve zindan süreci ile buradan kurtulup ikbal bulması ve Züleyha ile kavuşmaları oluşturur. Konu şöyledir:

Âdem Peygamber, ruhlar âleminde Yusuf’un güzelliğini görüp ona hayran olur. Başka peygamberler de bu durumdadır. Ancak Allah, Yusuf’u Yakup’a ihsan eder ve Yusuf, Yakup’un on ikinci oğlu olarak dünyaya gelir. İki yaşındayken annesi ölür. Yakup, bakması için onu amcasının kızı İnase’ye teslim eder. İnase onu sevgi ve şefkatle büyütür. Aradan zaman geçip Yakup, Yusuf’u isteyince İnase vermek is­temez. Yusuf, ölünceye kadar halası İnase’nin yanında kalır. İnase’nin ölümünden sonra Yakup, oğluna kavuşur. Uzun yıllar çocuğu olmadığı için üzülen Mağrip şahı Taymus’un, bir kızı dünyaya gelir. Züleyha adındaki bu kızın güzelliği dillere des­tandır. Züleyha bir gece rüyasında gördüğü bir güzele âşık olur. Öyle ki hastalanıp yataklara düşer. Her ne kadar bu hâlini saklamaya çalışsa da sararıp solan ve günden güne eriyip giden Züleyha’nın âşık olduğu anlaşılır. Annesi ve dadısı onu aşkından vazgeçirmeye çalışsalar da o, aşkından dönmez. Bir gece rüyasında yine o güzeli gö­rür ve ondan kendisini beklemesi gerektiği telkinini duyar. Züleyha’nın durumun­dan haberdar olan babası, kontrol edebilmek maksadıyla onu tek başına karanlık bir yerde tutmaya başlar. İki yıl süren bu tecrit hâlinden sonra yine rüyasında âşık ol­duğu güzelin Mısır azizi olduğunu öğrenir. Bundan sonra Züleyha eski hâline dö­ner, neşelenir. Züleyha’nın babası bir mektupla durumu Mısır azizine bildirir. Mısır azizi bu duruma çok sevinir. Mısır sultanı, Züleyha’yı kendisine göndermesini ister.

Bunun üzerine Züleyha çeyiziyle birlikte Mısır’a gider. Mısır azizi büyük bir törenle kendisini karşılar, evlenirler. Ama bu aziz, Züleyha’nın rüyasında görüp âşık olduğu kişi değildir. Kocası her ne kadar uğruna kul köle olsa da Züleyha onu bir türlü sev­mez. Çünkü o rüyasında gördüğü güzelin aşkıyla yanıp tutuşmaktadır. Gaipten ge­len bir ses sürekli ona sabretmesi gerektiğini telkin etmektedir.

Bir gece Yusuf rüyasında güneş ve ayın on bir yıldızla birlikte kendisine secde et­tiklerini görür. Rüyayı yorumlayan babası, bu rüyadan kardeşlerine bahsetmemesi konusunda onu uyarır. Ancak rüyayı anlattığı bir arkadaşı, kardeşlerine aktarır. Bu­nun üzerine kardeşleri kıskançlıkla onu yok etmeye karar verirler. Gezmeye götür­me bahanesiyle Yakup’u güçlükle ikna ederler ve Yusuf’u bir kuyuya atarlar. Üç gün üç gece kuyuda kalan Yusuf’u bir kervan oradan kurtarır ve köle olarak satmak üze­re alıkoyarlar. Bu sırada durumunu öğrenmek için gelen kardeşleri, onun kendi kö­leleri olduğunu, isterlerse kervana satabileceklerini söyleyerek on altı dirhem karşı­lığında Yusuf’u satarlar. Kervan Mısır’a vardığında güzelliği dillere destan olan bir kölenin de bu kervanda bulunduğunu öğrenen halk, bu güzeli görmek için topla­nır. Bu sırada Züleyha da bu köleyi görür ve onun rüyasında âşık olduğu güzel ol­duğunu anlar. Bir servet ödeyip tacirlerden onu köle olarak satın alır. Ancak ne ka­dar uğraşsa da uğruna köşkler, saraylar yaptırsa da Yusuf’u aşkına karşılık verme­si konusunda razı edemez. Onu razı etmek uğruna yaptırdığı ve her birine kendile­rinin tasvirlerini nakşettirdiği yedi odalı bir sarayda Yusuf’u ikna etmeye çalışırken Yusuf’un kayıtsızlığı üzerine kendini hançerle öldürmeye kalkışır. Yusuf buna en­gel olur. Yusuf, bu baskıdan kurtulmak üzere kaçarcasına kapıdan çıkarken Züleyha, eteğine yapışır ve yırtılan eteği Züleyha’nın elinde kalır. Daha sonra Yusuf’u azizin yanında gören Züleyha, her şeyi azize anlattığını sanarak Yusuf’un kendisine saldır­dığını söyler. Bu iftira üzerine aziz, Yusuf’un zindana atılmasını emreder. Bu sırada orada bulunan üç aylık bir bebek, azize acele karar vermemesini, eteğin önden yır- tıldıysa Yusuf’un, arkadan yırtıldıysa Züleyha’nın suçlu olacağını söyler. Bunu dü­şünen aziz, Yusuf’un suçlu olmadığını anlar ve bu durumdan kimseye bahsetme­mesini ister. Ama bir şekilde bu durum halk arasına yayılır ve olayı duyan herkes Züleyha’yı ayıplar. Züleyha da onlara bir ziyafet verir ve yemek esnasında Yusuf’u onlara gösterir. Yusuf’un güzelliği karşısında bütün kadınlar ellerindeki bıçaklarla parmaklarını keserler ve Züleyha’ya hak verirler. Bu sefer de kendileri Yusuf’a âşık olup, onu aşklarına karşılık vermesi için ikna etmeye çalışırlar. Karşılık göremeyin­ce de Züleyha’ya onu zindana attırmasını belki bu şekilde karşılık vereceğini söyler­ler. Züleyha, azize yalvarıp Yusuf’u zindana attırır. Yusuf, Züleyha’nın zulmünden kurtulduğu için mutlu olur. Züleyha ise sonradan yaptığına pişman olur. Geceleri­ni zindanda Yusuf’u seyrederek geçirir. Bu durum yıllarca devam eder. Mısır sulta­nının gördüğü, Mısır’ın yedi bereketli yılına ve sonrasında gelecek yedi kurak yılı­na delalet eden rüyasını yorumlayınca zindandan kurtulur ve Mısıra aziz olur. Ko­cası ölen Züleyha ise Yusuf’un aşkıyla yokluk ve sefalet içinde yaşlanmış, güzelliğini kaybetmiştir. Bir şekilde karşısına çıkmayı başaran Züleyha’nın hâline acıyan Yusuf, duasıyla onun eski güzelliğine kavuşmasına yardımcı olur ve onunla evlenir. Ancak bu kez de Züleyha, Yusuf’un aşkına karşılık vermez. Onun dünya nimetlerinden el çektiğini gören Yusuf, bir saray yaptırarak Züleyha’nın rahat bir şekilde yaşamasını temin eder. Böylece yıllar geçer. Bir gün Yusuf, ata binmeye hazırlanırken Cebrail, onun vadesinin dolduğu haberini getirir. Buna çok sevinen Yusuf, Cebrail’in elinden aldığı elmayı koklayarak ruhunu teslim eder. Halk, Yusuf’un ölümüne üzülür. Züleyha ise sevgilisinin mezarının başında yas tutar.

XVI. yüzyılda bu konuyu Kemal Paşazade, Abdurrahman Gubarî, Şerifî ve Taşlıcalı Yahya işlemiştir. Kemal Paşazade ve Yahya Bey’in Yusuf u Züleyha mesnevileri daha çok beğenilmiştir. Kemal Paşazade’nin 7777 beyitten oluşan Yusuf u Züleyha mesnevisi, bu konuda yazılan mesnevilerin en ünlülerindendir. Yahya Bey’in mesnevisi de beğenilerek okunmuştur. Bu mesnevi, Yahya’nın ömrünün sonlarında yazdığı ustalık dönemi ürünü­dür. Yahya Bey, Yusuf u Züleyha mesnevilerinin genel çerçevesine uymakla birlikte eseri­ne kendi edasını yansıtabilmiştir. Daha önce yazılmış olan Yusuf u Züleyha eserlerini oku­yan şair, bu eserlerden çok etkilenir ve içinde olayın geçtiği mekânı görme arzusu uyanır. Bu sebeple Mısır’a gider. Orada gördüğü güzellikler karşısında büyülenir ve bu hayran­lık duygusunun etkisiyle Yusuf u Züleyha adlı eserini yazar. Eser, tarih içinde tükenmeden ilerleyen aşk, macera, entrika, aile bağları, devlet yönetimi, şehir hayatı, baba duygusu, in­sanın kendi duygularıyla sınava girmesi gibi pek çok konuyu içerir. Yahya Bey bu konuyu oldukça başarılı bir biçimde işler. Özellikle aşk ve ihtiras sahnelerinde dikkate değer bir sanatçılık örneği gösterir.


23 Yorum Var: “Yusuf ile Züleyha

  1. harikasın çok güzel anlattınız ben rüyamda yusufun ata bindigi züleyha yanına alıp götürdügünü gördüm

  2. Gayet güzel fakat bazı eksiklikler var. Mesela Yusuf’un kanlı gömleğinin babasına gösterilmesi ve babası Yakup’un ağlamaktan gözlerinin kör olması ve daha sonra Yusuf’un ölmediğini öğrenip onu gördüğünde gözlerinin açılması gibi hadiseler anlatılmamış ve eksik alınmış.

  3. Her aşk Yusuf peygamberimizinki gibi olsa, maalesef şimdiki hayatta her şey yalana dönüşmüş. Allah, Yusuf peygamberimiz gibi dürüstlük nasip etsin.

    1. Amin her insana diyeceğim ama insanlar aşkı yalan üzerine kurmuş ne yazık ki. Ama Allah isteyince her şey olur.

  4. Çok güzel, hayatım boyunca Yusuf peygamberin hayatı benim için çok özel ve ayrı bir yeri olmuştur. Film serisini gördükten sonra ayrı bir sevgi kapladı içimi, bu yeni bilgiler için de size çok teşekkür ederim.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir