Türkü

Türlü ezgilerle söylenen anonim halk şiiri nazım biçimidir. Söyleyeni belli olan türküler de vardır. Halk edebiyatının en zengin alanıdır. Anadolu halkı bütün acılarını ve sevinçlerini türkülerle dile getirmiştir. Halkın derdini, neşesini, dünya görüşünü yansıtır. Hecenin değişik kalıplarıyla oluşturulur. Belli bir ezgi ile söylenir. Türkülerin ilk söyleyeni zamanla unutulmuştur. Kuşaktan kuşağa ve yöreden yöreye aktarılırken gerek içeriğinde gerek yapısında değişiklikler meydana gelmiştir. Türküler bend ve kavuştak denen bölümlerden oluşur. Türkünün asıl sözlerinin yer aldığı bölümlere bend adı verilir. Her bendden sonra gelip bu bendleri birbirine bağlayan bölümlere bağlama veya kavuştak adı verilir. Türküler, diğer halk şiiri ürünlerinden ezgileriyle ayrılır.

Türkülerin özellikleri şunlardır:

  • Türkü iki bölümden oluşur. Birinci bölüm asıl sözlerin bulunduğu bölümdür ki buna “bent’ adı verilir. İkinci bölüm ise bentlerin sonunda yinelenen nakarattır. Bu bölüme bağlama” ya da “kavuştak denir. Bentler ve kavuştaklar kendi aralarında kafiyelenir.
  • Türküler, hece ölçüsünün her kalıbıyla söylenir. Daha çok, yedili, sekizli, on birli hece ölçüleri kullanılır.
  • Her konuda türkü söylenebilir. Bunlar arasında elbette aşk, hasret ilk sırayı alır.
  • Halk arasında heyecan uyandıran olaylarla ilgili yakılan türküler bestelenir, zamanla yurdun her köşesine yayılır.
  • Türkü, bölgelere, konularına, ezgilerine göre değişik isimler alır. Buna göre türkünün, hoyrat, oturak, kırık gibi türleri vardır.
  • Türküleri kesin ayrıma sokmak güçtür.
  • Bir yörede yakılan türkü diğer bir yöreye şekli ve söyleniş biçimi değişerek geçebilir. Böylece türkü halka mal olur.

Türkülerin Sınıflandırılması

Türküler ezgileri, konuları ve yapıları bakımından sınıflandırılabilir. Ayrıca söylendikleri bölgelere göre de ad alırlar:

I. Ezgilerine göre Türküler

  • a. Usulsüzler: Bunlara uzun hava da denir. Divan, bozlak, hoyrat, kayabaşı, Çukurova gibi çeşitleri vardır.
  • b. Usullüler: Ölçüsü ve ritmi belli olanlardır. Bunlara kırık hava da denir. Zeybekler, halaylar, barlar, horonlar, kaşık havaları… usullü türküleri oluşturur.

II. Konularına Göre Türküler

  • a. Ninniler: Ninni, annenin çocuğunu kucağında, salıncakta ya da beşikte uyutmak için kendine özgü bir besteyle söylediği basit sözlü türküdür.
  • b. Çocuk Türküleri: Çocuklara, iyi duygu ve düşünceleri aşılamak için söylenen türkülerdir.
  • c. Doğa Türküleri: Yaylalar, dağlar, ormanlar, kuşlar, çiçekler gibi türlü doğa varlıklarını konu alan türkülerdir.
  • d. Aşk Türküleri: Aşk duygularını, sevgiliye kavuşmayı, ayrılığı dile getiren içli türkülerdir.
  • e. Kahramanlık ve Askerlik Türküleri: Savaş, göç, akın gibi olayları yiğitçe bir üslupla anlatan türkülerdir.
  • f. Tören Türküleri: Kına gecesi, nişan, düğün gibi törenlerde okunan türkülerdir.
  • g. İş Türküleri: Toplu olarak bahçede, bağda, bostanda, tarlada çalışırken söylenen türkülerdir.
  • h. Karşılıklı Türküler: İki kişinin karşılıklı olarak belli bir konu üzerinde söylediği türkülerdir.
  • i. Ölüm Türküleri: Genç yaşta hastalık, cinayet, kaza gibi nedenlerle ölenler için yakılan türkülerdir.
  • j. Oyun Türküleri: Besteleri, oyun hareketlerine ve figürlerine uygun türkülerdir.

III. Yapılarına Göre Türküler

Türküler içerisinde bentleri bir, iki, üç, dört dizeden oluşanlar olduğu gibi kavuştukları bir, iki, üç, dört dize olanlar vardır. Ayrıca her dörtlüğün son dizesi kavuştaktan oluşan türküler de vardır. Bazı türkülerde ise kavuştak yer almaz.

Türkü Örnekleri
 
Çamlığı başında tüter bir tütün
Acı çekmeyenin yüreği bütün
Ziyamın atını pazara çekin
Gelen geçen Ziyam ölmüş desinler
 
Uzun olur gemilerin direği
Yanık olur anaların yüreği
Ne sen gelin oldun ne ben güveyi
Onun için açık gider gözlerim
 

202 Yorum Var: “Türkü

    1. 10 yıl sonra bu yorumu görmem, site baya eskiymiş bazı güzel özellikleri var ama o kadar da harika değil.

  1. Çok güzel bir site, çok işime yaradı. Hem de çok güzel anlatmış bu siteyi yapandan ve hazırlayandan Allah razı olsun ellerinize ve emeğinize sağlık.

  2. Çok güzelmiş ben diğer sitelerden hiç yararlanamadım zaten ama sizin siteniz çok güzelmiş ellerinize sağlık. Kim yazdıysa Allah razı olsun sağolsun gerçekten muhteşem.

  3. Gerçekten çok güzel bu site, yapan çok iyi yapmış ve bilgili biri olduğu kesin o kişinin ellerine sağlık muhteşem başka siteler de oluşturmasını tavsiye ederim.

    1. Türkü, anonim halk şiirinin en sevilen nazım şeklidir. Halk; dertlerini, sevinçlerini, aşklarını çoğunlukla türkülerde anlatmıştır. Bu yüzden diğerlerinden daha fazla yazılmıştır.

  4. Benim bir sorum olacak, türküler özüne sadık mı okunmalı yoksa değiştirilebilinir mi? (Çok güzel teşekkür ederim, cevaplarsanız çok sevinirim.)

    1. Yerine göre değişir ama bizce özüne sadık olması daha uygun olur.

    1. Kavuştak nakarat demektir. Yani türkülerde tekrarlanan bölümün adıdır.

      Allı Durnam Bizim Ele Varırsan
      Şeker Söyle, Kaymak Söyle, Bal Söyle
      Gülüm Gülüm, Kırıldı Kolum,
      Tutmuyor Elim,Durnalar Hey

      Ah Gülüm Gülüm, Yar Gülüm Gülüm
      Kız Gülüm Gülüm, Durnalar Hey
      Eğer Bizi Sual Eden Olursa
      Boynu Bükük, Benzi Soluk Yar Söyle

      Allı Durnam Ne Gezersin Havada
      Arabam Kırıldı Kaldım Burada
      Gülüm Gülüm, Kırıldı Kolum,
      Tutmuyor Elim,Durnalar Hey

      Ah Gülüm Gülüm, Yar Gülüm Gülüm
      Kız Gülüm Gülüm, Durnalar Hey
      Ne Onmamış Bir Kulmuşum Dünyada
      Akşam Oldu Allı Durnam Dön Geri

  5. Çok güzel olmuş, sayenizde sınavdan 93 aldım ve bugün tekrar buradan çalışıyorum emeğinize sağlık.

  6. Çok teşekkür ederim. Konuları çok güzel anlatmışsınız. Ellerinize sağlık.

  7. Allah’a şükür aradığım gibi bir kaynak buldum. Allah razı olsun hazırlayanların emeğine sağlık.

  8. Bunu yapan ve düzenleyen çok sağolsun, çok işime yaradı çok iyi anlatılmış çok teşekkürler.

  9. Türkülerin anonim olmasının sebebi yazdım açıklama çıktı, açıkçası işime yaramadı.

  10. Ellerinize sağlık. Türkçeden proje almıştım ve bunu seçtim. Yardımlarınız için teşekkürler.

  11. Kesinlikle bu site çok güzel, konuları özetleyerek ve güzelce anlatıyor edebiyatı hep buradan çalışıyorum :)

  12. Ben anlamadım türkülerin belirli bir nazım biçimi yok mu? Beyit yada dörtlük olabiliyor mu?

Gamze için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir