DİREKTÖR ALİ BEY (1844-1899)
- Edebiyatımızda tiyatro ve mizah alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
- Komedi türünde de eserleri vardır.
- Tanzimat tiyatrosuna ve Türk tiyatrosuna büyük emeği geçmiştir.
- Moliere’den uyarlamaları vardır.
- Teodor Kasap’ın çıkardığı ilk mizah dergisi olan “Diyojen” deki mizah yazılarıyla tanınır.
- Kendisine örnek aldığı Ahmet Vefik Paşa’dan daha sade bir dil kullanmıştır.
- Klasisizm akımının etkisinde kalmıştır.
- Yazdığı bazı oyunlar Gedik Paşa Tiyatrosunda sergilenmiştir.
Eserleri
- Tiyatro: Kokona Yatıyor (komedi), Ayyar Hamza (Moliere’den uyarlama / komedi), Misafir-i İstiklal (komedi), Geveze Berber (komedi), Letafet (operet)
- Mizah: Lehçetü’l Hakayık (Mizahi Sözlük), Seyyareler (mizahi hikâye)
- Gezi: Seyahat Jurnali (Batılı anlamda ilk günlük – Hindistan gezisi günlüğü)
AHMET CEVDET PAŞA (1822-1895)
- Tanzimat Döneminin önemli devlet adamlarındandır.
- Tarihçi ve hukukçu kimliğiyle tanınır.
- İlk Türk kadın romancı Fatma Aliye’nin babasıdır.
- Kaside ve gazeller yazmışsa da başarılı değildir.
- Yazılarında sade bir dil kullanmıştır.
Eserleri:
- Tarih: Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, Tarih-i Cevdet
- Hukuk: Mecelle (Medeni kanun niteliğindedir. Cumhuriyet’ten önceki medeni kanundur.)
- Dil: Kavaid-i Osmaniye (dil bilgisi kitabı), Belagat-ı Osmaniye (Edebiyat bilgileri)
ALİ HAYDAR
- Edebiyatımızda ilk trajedi yazarıdır.
- İki manzum trajedi yazmıştır.
Eserleri:
- Trajedi: Sergüzeşt-i Perviz, Sasaniyan Hükümdarlarından İkinci Ersas’ın Sergüzeşti
- Komedi: Rüya Oyunu
ŞAİR EŞREF
- Hiciv şairlerindendir.
- II. Abdülhamit için yazdığı hicivler ünlüdür.
Eserleri:
- Şiir: Deccal, Şah ve Padişah, İstimdat, İran’da Yangın Var
MİZANCI MURAT
- Mizan adlı gazeteyi çıkarmıştır.
- “Tarih-i Umumi” adlı tarih kitabı ünlüdür.
- Tanzimat Döneminin gerçekçi panoramasını yansıtan “Turfanda mı yoksa Turfa mı” adlı romanı ünlüdür.
TEODOR KASAP
- İlk mizah dergisi olan “Diyojen”i çıkarmıştır.
- Moliere’den “Pinti Hamit”i Türkçeye uyarlamıştır.
SÜLEYMAN PAŞA
- Tanzimat Dönemi Türkçülerindendir.
- Türk adı kullanılan ilk dil bilgisi kitabı olan Sarf-ı Türkî adlı eseri yazmıştır.
SADULLAH PAŞA (1838-1890)
- Edebiyatımıza Tevfik Fikret’ten önce bilim, fen, teknik temalarını getiren, kaderci felsefenin yerine dinamizmi getiren, insan akıl ve mantığını üstün kılan Batılı bir görüşe bağlıdır.
- Pozitivist düşünceyi anlatan aydın bir Osmanlı bürokratıdır.
- Lamartine’den çevirdiği “Göl” şiiri ünlüdür.
- “Ondokuzuncu Asır” adlı şiiri ile tanınır.
- İnsan aklının gücüne inanır. Aklın, deneylerin, bilim ve tekniğin Orta Çağ uygarlığına son vereceği, yepyeni bir dönem açacağı inancındadır.
- Toplumcu bir eşitliği, devrimci bir özgürlüğü savunmasına karşın, manzumeleri soyutlaşan zayıf bir didaktizm içerisinde döner.
- Divan şiirinin edebi sanatlarından uzaklaşır; çıplak fikrin peşindedir. Pozitivizmle materyalizmin hayalci bir yolcusu gibidir.
FATMA ALİYE HANIM
- Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır.
- Roman, felsefe, tarih, biyografi türlerinde yazmış, çeviriler yapmıştır.
- İlk kadın romancımız kabul edilir.
Eserleri: Muhadarat, Refet, Udi, Emin
ALİ SUAVİ
- Türk tarihi, Türk dili, Türklerin İslam felsefesine yaptıkları hizmetler hakkında ileri sürdüğü fikirler önemlidir. Sarıklı ihtilalcı olarak tanınmıştır.
- “Muhbir” adlı gazeteyi çıkarmıştır.
BEŞİR FUAT
- Edebiyatımızda ilk kez realizm ve natüralizm akımlarını savunan, ilk kez bilimsel ve nesnel eleştirinin örneklerini veren kişidir.
- Pozitivizme bağlıdır.
- Auguste Comte’un pozitivist felsefesiyle araştırmalar yapmıştır.
Eserleri: Victor Hugo, Almanca Muallimi, Usul-i Talim, Voltaire, İnikad (bağlanma)
SAİT HALİM PAŞA
- İslamcılık düşüncesini ele almıştır. Devlet adamıdır.
AGÂH EFENDİ
- Şinasi ile ilk özel Türk gazetesi Tercüman-ı Ahval‘i çıkarmıştır.
- Posta Nazırı olarak da ilk posta pullarını bastıran kişidir.
AKİF PAŞA
- “Adem Kasidesi” adlı şiiri ile tanınmıştır.
- Bu şiirinde yokluk düşüncesini ele almıştır.
- “Tabsıra” anı türündeki eseridir.