Orta Oyunu

Geleneksel Türk tiyatrosunun birçok bakımdan karagöze benzeyen ama canlı oyuncularla oynayan bir türü de orta oyunudur. Seyircilerin çevrelediği boş, meydanlık bir alanda oynandığı için bu ismi almıştır. Orta oyunu kesin biçimini ve orta oyunu adını 19. yüzyılda almıştır. Orta oyununun da yazılı bir metni yoktur. Ana çizgileri bilinen bir konu ele alınarak oyuncuların doğaçlama, yani tuluat yoluyla geliştirdikleri olaylar dizisi, oyun kişileriyle sahneye getirilir.

Orta oyununda Karagöz’ün karşılığı Kavuklu, Hacivat’ın karşılığı ise Pişekâr’dır. Öbür oyun kişileri, gölge oyunundaki kişilerle büyük benzerlik gösteren kalıplaşmış tiplerdir. Orta oyunu da dört bölümden oluşur. Ama burada perde gazeli yerine Pişekâr’ın seyirciyi selamlaması ve zurnacıyla konuşarak oyunu açması, muhavere bölümünde ise Pişekâr ile Kavuklunun tanışma konuşmaları ve Kavuklunun sonunda rüya olduğu anlaşılan bir olayı anlatması (tekerleme) gibi özellikler orta oyununun Karagöz’den ayrıldığı bazı yönlerdir.

Orta Oyununun Bölümleri

Orta oyunu, Karagöz’de olduğu gibi dört bölümden oluşur. Bu bölümler giriş, tekerleme, fasıl ve bitiş şeklinde sıralanır.

Giriş (öndeyiş): Bu bölümde, Pişekâr müzik eşliğinde ortaya çıkar ve oyuncuları selâmlar. Oynanacak oyunu takdim eder ve oyunu başlatır.

Söyleşme (tekerleme): Önce Pişekâr ile Kavuklu arasında kısa birer konuşma olur. Sonra olmayacak şeyler gerçekmiş gibi anlatılır. Buna tekerleme adı verilir.

Fasıl: Asıl oyunun ortaya konduğu bölümdür. Bu bölümde Pişekâr ve Kavuklu dan başka Laz, Ermeni, Arnavut, Rum, Balama, Frenk, Fransız gibi tipler kendi şiveleriyle konuşturulur. Bunların konuşmaları ve kıyafetleri komedi unsuru oluşturur.

Bitiş: Pişekâr, Kavuklu ile kısa bir konuşma daha yapar. Sonra oyunun bittiğini ilan eder. Seyircilerden “Her ne kadar sürç-i lisan ettikse affola.” diyerek özür diler. Bir sonraki oyunun adını ve yerini bildirir.


113 Yorum Var: “Orta Oyunu

  1. Bence gayet iyi, edebiyatı pek anlamasam da işime yarar; yazan kişiye teşekkürler.

  2. Bence eleştirmeyip teşekkür etsek daha doğru, sonuçta işimize yaradı :D Teşekkürler çok güzel olmuş :D :D

  3. Çok teşekkürler, öğretmenim çok beğendi çok teşekkür ederim.İyi ki varsınız.

  4. Ne kadar güzel kısa ve özlü yazılmış, siz de gidip birkaç farklı sitedekileri birleştirin artık bunu da mı ben söyleyeyim!

  5. Çok sağolun, eğer gerçekten edebiyat öğretmeni iseniz öğrencileriniz çok şanslı.

  6. Bazıları çok uzun diyor bazıları çok kısa açıklayıcı değil diyor. Vallahi arkadaşlar tam yerinde bir ödev.

  7. Çok teşekkürler. Güzel olmuş. Görünüşe bakılırsa her daim kullanacağız (ödevlerde).

  8. Bayağı iyi doğru ve kimse bu siteden yazmamış şanslıyım ve teşekkür ederim emeği geçen herkese.

  9. Çok güzel anlatıyorsunuz sizlere çok teşekkür ederim. Edebiyat sınavıma hep bu siteden çalıştım teşekkürler.

Hayriye için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir