Ek Fiil Konu Anlatımı Sözcük özelliğini yitirip ek durumuna gelen “imek (i-)” eylemidir. Ekeylemin “basit çekimli eylemleri bileşik çekimli yapmak” ve “ad soylu sözcükleri yüklem yapmak” gibi iki görevi vardır. 1. Ekeylem, basit çekimli eylemlere gelerek onları bileşik çekimli yapar. Bir eylem iki tane kip eki almaz, ikinci kip, eylemlere ekeylem sayesinde gelir. Basit çekimli eylemlerden sonra gelen ekeylem, hikâye, rivayet, şart bileşik çekimli eylemler meydana getirir. Bu soruyu daha önce de çözmüştüm, (çöz – müş – tü – m) Görüldüğü gibi, bu cümledeki “çöz-” eylemi, “-miş’li geçmiş zaman kipi” ekini aldıktan sonra, ekeylem sayesinde bir de “-di’li geçmiş zaman kipi” eki almıştır. Yani basit çekimli eylem, ekeylem sayesinde bileşik çekimli hale gelmiştir. Konuşmada ve yazmada ekeylem (i-) genellikle düşer. (çöz – müş – tü – m < çöz – müş i – di – m) Terliyken soğuk su içersen hastalanırsın. Onlar, İstanbul’a haftaya gelecekmiş. Bu cümlelerde de “içersen (içer isen), gelecekmiş (gelecek imiş)” eylemleri, iki kip eki alarak ekeylem sayesinde bileşik çekimli hale gelmiştir. 2. Ekeylem ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar. Yüklemle ilgili olarak yaygın ve yanlış bir düşünce vardır. Yüklemin hep eylemden oluştuğu zannedilir. Bunun nedeni de, yüklemin mutlaka kip ve şahıs eki alarak yargı bildirmesidir. Hâlbuki kip ve şahıs ekini, ad soylu sözcükler de alabilir ve yargı bildirebilir. Bu da ekeylem (i-) sayesinde olur. Mehmet, dün çok hastaydı. Bu cümlenin yükleminin (hasta) eylem olmadığı görülüyor. Eylem olmayan bu yüklem, ekeylem sayesinde, eylemlere getirilen “-di’li geçmiş zaman kipi” ekini almıştır. (hastaydı < hasta i – di) hasta – i – di ad ek fiil kip eki Ekeylem, ad soylu sözcüklere dört farklı kipte gelir. 1. Ekeylemin Di’li Geçmiş Zaman Çekimi (idi) Onun kardeşi bu hastanede doktordu. (doktor idi) Bu cümlede, ad olan “doktor” sözcüğü ekeylem sayesinde “-di’li geçmiş zaman kipi” ekini alarak yüklem olmuştur. “Doktor” sözcüğünün “-di’li geçmiş zaman kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir. TEKİL ÇOĞUL 1. kişi doktordum – doktorduk 2. kişi doktordun – doktordunuz 3. kişi doktordu – doktordular 2. Ekeylemin Miş’li Geçmiş Zaman Çekimi (imiş) Sabah sabah kapıyı çalan komşuymuş. (komşu imiş) Bu cümlede, ad olan “komşu” sözcüğü ekeylem sayesinde “-miş’li geçmiş zaman kipi” ekini alarak yüklem olmuştur. “Komşu” sözcüğünün “-miş’li geçmiş zaman kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir. TEKİL ÇOĞUL 1. kişi komşuymuşum komşuymuşuz 2. kişi komşuymuşsun komşuymuşsunuz 3. kişi komşuymuş komşuymuşlar 3. Ekeylemin Şart Çekimi (ise) Ekeylemin şartı, eklendiği sözcüğü genellikle yüklem yapmaz, cümleye şart anlamı katar. Gelen simitçiyse birkaç simit alalım. (simitçi ise) TEKİL ÇOĞUL 1. kişi simitçiysem simitçiysek 2. kişi simitçiysen simitçiyseniz 3. kişi simitçiyse simitçiyseler Bu cümlede, ad olan “simitçi” sözcüğü ekeylem sayesinde “şart kipi” ekini alarak yükleme şart anlamı katmıştır. “Simitçi” sözcüğünün “şart kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir. 4. Ekeylemin Geniş Zaman Çekimi (-) Ekeylemin geniş zaman çekimi, kişi ekleriyle yapılır. Ekeylem (i-) kullanılmaz. Ben bu okulda öğretmenim. Bu cümlede, ad olan “öğretmen” sözcüğü, ekeylemin 1. tekil kişi ekini alarak yüklem olmuştur. “Öğretmen” sözcüğünün “geniş zaman” ile çekimi aşağıdaki gibidir. TEKİL ÇOĞUL 1. kişi öğretmen – im öğretmen – iz 2. kişi öğretmen – sin öğretmen – siniz 3. kişi öğretmen – dir öğretmen – ler Not: Ekeylemin geniş zamanının çekiminde, 3. tekil kişi eki “-dir” düşebilir. Komşumuz çok iyi bir insandır. Komşumuz çok iyi bir insan. Bu cümlelerin birincisinde, ekeylemin geniş zamanının 3. tekil kişi eki kullanılmış, ötekinde kullanılmamıştır. İki biçimdeki kullanım da doğrudur. Ekeylemin Olumsuzu Ekeylemin olumsuzu “değil” ilgeciyle yapılır. Aldığınız ev çok genişmiş. Aldığınız ev çok geniş değilmiş. Bu cümlelerin birincisinde, ad soylu “geniş” sözcüğü ekeylem alarak yüklem olmuştur, ikinci cümlede yükleme “değil” ilgeci getirilerek cümle olumsuz yapılmıştır. Aşağıda ekeylemin farklı zamanlarıyla çekimlenen yüklemlere sahip cümlelerin olumsuz halleri de bir arada verilmiştir. Dün hava oldukça güzeldi. Dün hava oldukça güzel değildi. Ben bugün çok yorgunum. Ben bugün çok yorgun değilim. O köy buradan oldukça uzaktır. O köy buradan oldukça uzak değildir. Çok hastaysan hemen eve git. Çok hasta değilsen hemen eve git. Ekeylemle İlgili Karşılaştırmalı Örnekler Ekeylemin, basit çekimli eylemleri bileşik çekimli eylem yapmak ve ad soylu sözcükleri yüklem yapmak görevlerini çeşitli örneklerle birlikte gördük. Ekeylem bu görevlerde kullanılırken, şekil benzerliğinden dolayı başka sözcüklerle karıştırabilir. Şimdi, böyle kullanımları aşağıdaki karşılaştır-malı örneklerde görelim. Babam, iş günleri evden erken çıkardı. (“çık-” eylemi geniş zamanın hikâyesiyle çekimlenmiş) Arkadaşım, cebinden bir avuç şeker çıkardı. (“çıkar-” eylemi -di’li geçmiş zamanla çekimlenmiş) Daha öğrenciyken adını duyuran bir yazardı. (“yazar” adı, ekeylem sayesinde yüklem yapılmış) Ünlü sanatçı, öykülerini hep sabahları yazardı. (“yaz-” eylemi geniş zamanın hikâyesiyle çekimlenmiş) Ninem her akşam bize masal okurdu. (“oku-” eylemi geniş zamanın hikâyesiyle çekimlenmiş) Babam, son derece dikkatli bir okurdu. (“okur” adı ekeylem sayesinde yüklem yapılmış) Küçükken, ayakkabılarımı annem bağlarmış. (“bağla-” eylemi geniş zamanın rivayetiyle çekimlenmiş) Burayı güzelleştiren, yemyeşil bağlarmış. (“bağlar” adı, çoğul ekeylem sayesinde yüklem yapılmış) Ekeylem, adların dışındaki sözcüklere de gelerek onları yüklem yapar. Bu kitabı öğretmenin masasına koyan bendim. (ben idim) (Adıl, ekeylem alarak yüklem olmuştur.) Bu karardan en çok etkilenen biziz. (biz – iz) (Adıl, ekeylemin geniş zamanıyla çekimlenerek yüklem olmuştur.) Şirketin kâr raporları tam beklediğimiz gibiydi. (gibi idi) (ilgeç, ekeylem alarak yüklemin içinde yer almıştır.) Onun odası bizim evin salonu kadardı. (kadar idi) (ilgeç, ekeylem alarak yüklemin içinde yer almıştır.) Ayrıca Bkz. Ek-Fiil Konu Testleri
Bana göre farklı bir bilgi vermemiş, bence bu yazı pek hoş bir yazı değil herkesin fikri farklıdır ben beğenmedim. Yanıtla
Öncelike her şeyi anlatıyor bu site, sorular için teşekkür ederim çok sağolun verdiniz bilgi için teşekkür ederim. İşime çok yaradı. Yanıtla
Bu konuyu henüz işlemedik ama yarın gireceğim çok önemli bir sınavda çıkacak. Bilgiler çok işime yaradı teşekkürler. NOT: İlk kez böyle ciddi konuştum bu kadar ciddiyet yeter. :dd Yanıtla
Emek verip böyle bir şey yapmanız ne kadar da güzel, üstelik bu yüzlerce kişinin işine yarıyor, sayenizde… Yanıtla
Çok yardımcım olacak güzel site, harikulade fevkinde yani sayenizde yazılıdan yüksek alacağım. Yanıtla
Bu site çok harika, ödevlerimi hep buradan yapıyorum. Bu site muhteşem ellerinize sağlık. Hepinize teşekkürler. Yanıtla
Konu anlatımı o kadar iyi olmasa da soru çözümleri gayet iyi ve öğretici, yazanın ellerine sağlık. Yanıtla
Teşekkürler. Eğer bu site olmasaydı asla güzel not alamazdım. Diğer siteleri inceledim. Aralarında en kaliteli bilgiler bu sitede var. Çok teşekkürler. Yanıtla
Bu sitede güzel ama yeterli bilgi tam olarak açıklanmamış. Fakat bu site olmasaydı sınavı asla kazanamazdım. Not. Bizim internet bu site hariç hiçbirini açmadı. Bu sitede yeterli bigi yok. Lütfen daha detaylı bilgi koyun çünkü ihtiyacım var. Yanıtla
Vallahi çok güzel, yarın Türkçe sınavı var, her zamanki gibi yüksek bekliyorum işime çok yaradılar. Yanıtla
Neresi güzel hem altta şimdiki zamanın rivayetini soruyor üste bakıyorsun hiç bir şey yazmamış ama yine de teşekkürler. Yanıtla
Çok iyi, başka kitaplarda çok karışık anlatılıyor burada ise daha net anlaşılıyor. Teşekkür ederim harika olmuş. Yanıtla
“Hiç olmazsa bir ayna ver bana.” dizesinde ek eylem almış isim varmış. “Olmazsa” kelimesini “olmaz-ise” diye ayırdım buldum fakat isim değil fiil olmuyor mu bu? Olmak fiil sonuçta. Yoksa “olma-z-ise” şeklinde mi ayrılmış? Yardımcı olun lütfen. Yanıtla
Ek fiilin iki görevi vardır. Birincisi isim soylu sözcüklere gelerek onların zaman eki almalarını sağlar. İkincisi ise zaman eki almış olan fiillere gelerek onları birleşik zamanlı yapar. Belirttiğini örnek ikinci görevidir. ol-maz sözcüğü zaten geniş zamanın olumsuzluk ekini almış. -sa şart eki gelmesi için bir ek fiil gerekir.
8.soru yanlış değil mi? Sözcüğün kökü ak-ar isimden fiil -t eki de fiilden fiil eki -dı görülen geçmiş zaman eki yani bir tane zaman eki almış ek fiil yok ve de birleşik zamanlı değil. Yanıtla
Çok güzel bir site, sizin sayenizde sınıfta en yüksek alan ben oldum teşekkürler, sizi takip etmeye devam edeceğim. Yanıtla
Çok güzel bir site sorular çok güzel olmuş teşekkür ederim. Yarın Türkçe sınavım var inşallah sınavda işime yarar, tekrar hazırlayanın eline emeğine sağlık. Yanıtla
Hiçbir şey anlamıyorum bu konuyu ek fiili anlamıyorum ortalaması 96,8 olan Türkçe dersimi ek fiil çökertti resmen, ayrıca bu sitede iğrenç anlatmış bu ne ya çok renksiz beyaz sayfa siyah yazı destekleyici materyal yok! Yanıtla
Harika bir site gerçekten bayıldım. O saçma sapan yorumlara rağmen teşekkür ederim emeği geçen herkese. Olumsuz yorum yapanlar bence bir IQ seviyesine baktırsın. Yanıtla
İngilizcede bile ekleri daha çabuk anlıyorum. Herhalde en fazla bu kadar zor anlatılabilirdi. Yanıtla
Bu site çok güzel, bütün Türkçe sınavlarıma bu siteden çalışıyorum ve hep yüksek not alıyorum. Teşekkürler edebiyat öğretmeni. Yanıtla
Bence çok güzel ama biraz daha açıklayıcı şeyler kullansa çok daha iyi olurdu. Bu bilgileri proje ödevinizde kullanabilirsiniz çünkü ben öyle yapıyorum. Yanıtla
Çok güzel çok iyi anladım bu siteye bravo 10 numara 5 yıldızlı bir site, öğretmenin söylediğini anlamadım bunu anladım bu siteye çok teşekkürler. Yanıtla
Bu siteyi herkese tavsiye ediyorum. Kendi öğrencilerime konu anlatımı fotokopisini verdim ve onlara da yardımcı oldu. Yanıtla
Gerçekten beğendim fakat kendimi o kadar örneklere kaptırdım ki keşke biraz daha örnek olabilseymiş daha güzel olurmuş, geliştirilme arzusuyla… Yanıtla