- İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı eserdir.
- İlk yerli roman: Şemsettin Sami’nin “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eseridir.
- İlk tarihi roman: Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir.
- İlk edebi roman: Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
- İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem’in “Araba Sevdası” adlı eseridir.
- İlk köy romanı: Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı eseridir.
- İlk natüralist roman: Nabizade Nazım’ın “Zehra” adlı eseridir.
- İlk köy şiiri: Muallim Naci’nin “Köylü Kızların Şarkısı” adlı şiiridir.
- İlk pastoral şiir: Abdülhak Hamit’in “Sahra” adlı şiiridir.
- Kafiyesiz şiirin ilk yazarı: Abdülhak Hamit’in “Validem” adlı şiiridir.
- Aruz ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Eşber” adlı eseridir.
- Hece ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Nesteren” adlı eseridir.
- İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” adlı yapıtıdır.
- İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa’dır. (Fransız komedi sanatçısı Moliere’den çeviri ve uyarlamalar yapmıştır.)
- Sahnelenen ilk tiyatro eseri: Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” adlı eseridir.
- İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi‘dir.
- İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis‘tir.
- İlk özel Türkçe gazete: Tercüman-ı Ahval‘dir. (Şinasi ve Agah Efendi tarafından çıkarılmıştır.)
- İkinci özel Türk gazetesi: Tasvir-i Efkar‘dır. (Şinasi tek başına çıkarmıştır.)
- Yurtdışında çıkarılan ilk Türk gazetesi: “Hürriyet” (Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından Londra’da çıkarılmıştır.)
- İlk şiir çevirisi yapan şair: Şinasi’dir. (Tercüme-i Manzume)
- İlk makale: Şinasi’nin “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi”
- Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazar: Şinasi’dir. (Şair Evlenmesi)
- İlk antoloji: Ziya Paşa’nın “Harabat” adlı eseridir.
- İlk röportaj örneği: Ziya Paşa’nın “Rüya” adlı eseridir.
- İlk edebi bilgiler kitabı: Recaizade Mahmut Ekrem’in “Talim-i Edebiyat” adlı eseridir.
- İlk atasözleri kitabı: Şinasi’nin “Durub-i Emsal-ı Osmaniye” adlı sözlüğüdür.
- İlk hikâye eseri: Ahmet Mithat Efendi’nin “Letâif-i Rivayat” adlı yapıtıdır.
- İlk macera romanları: Ahmet Mithat’ın “Hasan Mellah ve Hüseyin Fellah” adlı romanlarıdır.
- İlk polisiye roman: Ahmet Mithat’ın “Esrar-ı Cinayat” adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk gezi kitabı: Ahmet Mithat’ın “Avrupa’da Bir Cevalan” adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk öykü örnekleri: Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk eleştiri kitabı: Namık Kemal’in yazdığı “Tahrib-i Harabat”tır.
- Batılı anlamda ilk anı kitabı: Namık Kemal’in yazdığı “Magosa Mektupları”dır.
- Batılı anlamda ilk günlük: Direktör Ali Bey’in yazdığı “Seyahat Jurnali”
- İlk mizah dergisi: Teodor Kasap’ın çıkardığı “Diyojen” adlı dergidir.
- İlk dergi örneği: Münif Paşa’nın çıkardığı “Mecmua-ı Fünun”dur.
Tanzimat Edebiyatında İlkler İndir!