İsimler (Adlar) Konu Anlatımı Varlıkları ve kavramları karşılayan sözcüklere isim denir. Çiçekleri vazoya yerleştirdim. Bu cümlede “çiçek, vazo” sözcükleri birer varlığı karşıladığı için addır. Hüzün ve sevinç bir arada yaşanır burada. Bu cümlede “hüzün, sevinç” sözcükleri birer kavramı karşıladığı için addır. Adları çeşitli yönlerden inceleyebiliriz: A) Varlıklara Verilişlerine Göre Adlar Tür (cins) Adı: Aynı türden varlıkları karşılayan sözcüklerdir. şehir, ülke, dil, nehir, kitap, insan… Özel Ad: Bir tür içinde sadece tek bir varlığı karşılayan sözcüklerdir. Ankara, Türkiye, İngilizce, Kızılırmak, Çalıkuşu, Ahmet… Eylül, edebiyatımızda ilk psikolojik romandır. Bu cümlede “roman” sözcüğü, bir yazınsal türü karşıladığı için tür adı; “Eylül” ise roman türünün içinde tek olan bir yapıtı karşıladığı için özel addır. Şehirlerimiz içinde İstanbul’un ayrı bir önemi vardır. Bu cümlede “şehir” sözcüğü, bir yerleşim birimini karşıladığı için tür adı; “İstanbul” ise yerleşim birimleri içinde tek olan bir şehri karşıladığı için özel addır. Not: “Güneş, ay, dünya” sözcükleri, astronomi, coğrafya terimi olarak kullanıldığında özel addır. Diğer kullanımlarda ise tür adıdır. Mars, Dünya’ya göre Güneş’e daha yakındır. Bu cümlede “Dünya” ve “Güneş” sözcükleri terim olarak kullanıldığından özel addır. O kazadan sonra dünyası karardı. Doktor, güneşte fazla kalmamasını istedi. Bu cümlelerde “dünya” ve “güneş” sözcükleri tür adıdır. Bazı tür adları, özel ad olarak kullanılabilir. Deniz, bugün masmaviydi, (tür adı) Deniz, arkadaşlarıyla maça gidecek, (özel ad) B) Varlıkların Sayılarına Göre Adlar Tekil Ad: Sayıca bir varlığı karşılayan adlardır. ağaç, bulut, sevgi, mevsim Çoğul Ad: Sayıca birden fazla varlığı karşılayan adlardır. Çoğul ad, tekil adlara çoğul eki (-ler, -lar) getirilerek yapılır. ağaçlar, bulutlar, sevgiler, mevsimler Topluluk Adı: Çoğul eki almadan, birden fazla varlığın bir araya gelerek oluşturduğu grupları karşılayan adlara denir. ordu, halk, sürü, kurul, takım, komisyon… Bir yazar, toplumun sorunlarına sırt çeviremez. Bu cümlede “yazar” sözcüğü, sayıca bir varlığı karşıladığı için, tekil ad; “sorunlar” sözcüğü, “-ler, -lar” çoğul ekini alarak birden fazla kavramı karşıladığı için, çoğul ad; “toplum” sözcüğü, bir arada yaşayan insanlardan oluşan grubu karşıladığı için, topluluk adıdır. Not: Bazı adlar, topluluk adı olarak kullanılabildiği gibi, tekil ad olarak da kullanılabilir. Bunları ayırt etmek gerekir. Meclis, yeni dönem için yarın toplanacak. Meclis, yarın boyanacak. Bu cümlelerin birincisinde “meclis” bir grubu karşıladığı için topluluk adı, ikincisinde ise bir yeri, mekânı karşıladığı için tekil addır. C) Varlıkların Oluşuna Göre Adlar Somut Ad: Beş duyudan en az birisiyle hissedebildiğimiz varlıkları karşılayan sözcüklerdir. çiçek, ağaç, bulut, ses, hava, koku, rüzgâr… Soyut Ad: Beş duyuyla hissedemediğimiz; ama var olduklarını kabullendiğimiz kavramları karşılayan sözcüklerdir. mutluluk, sevgi, akıl, ruh, melek, heyecan, korku… Her yazar, sevinçlerini, üzüntülerini insanlarla paylaşmak için yapıt ortaya koyar. Bu cümlede “insan” ve “yapıt” sözcükleri, beş duyudan en az biriyle varlıkları hissedilebildiği için somut ad; “sevinç” ve “üzüntü” sözcükleri, beş duyudan hiçbiriyle varlıkları hisse- dilemediği için soyut addır. Not: Somut anlamlı bir sözcük, anlam genişlemesi yoluyla soyut anlam kazanabilir. Ağacın gölgesinde dinlendik. O, her zaman babasının gölgesinde kaldı. Birinci cümledeki “gölge” sözcüğünün somut anlamlı bir ad olduğunu görüyoruz. İkinci cümledeki “gölge” sözcüğü “ikinci planda kalınan bir durum”u karşıladığı için soyut anlamlı bir addır. Ayrıca Bkz. İsimler (Adlar) Konu Testleri
Bizim Türkçe hocamız makine gibi hiç nefes almadan anlatıyor, sonra sınavda düşük alıyoruz ve sınıfta kalıyoruz bizim suçumuz ne! Yanıtla
Çok iyi ve ayrıntılı bir biçimde anlatmışsınız. Proje ödevim için çok yararlı oldu. Emeği geçen herkese çok teşekkürler. Yanıtla
Çok iyi mi iyi ama ben İngilizce dedim bu çıktı ama yine de çok iyi ilk kez geldim bu siteye. Yanıtla
Zaten hepsi isim ama senden hangisi tür bakımından farklı onu istemiş, yoksa fiil olacak hali yok ya? :-)
Birinci soru kafa karıştırıcı, hem yemek artıkları diyor hem su artıkları. Ben iki şık arasında kalmıştım ama cevap C imiş, nasıl oluyor hala anlamadım bana açıklar mısınız? Yanıtla