Halk Hikayesi

Gerçek ya da gerçeğe yakın olayların anlatıldığı uzun soluklu anlatım türüdür. Geleneksel bir içeriği olan, kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan öykülerdir. Genellikle sevgi ve kahramanlık konularını işler. Kişiler gerçek yaşama uygundur. Bu kişilerin olağanüstü özellikleri oldukça sınırlıdır. Halk hikâyeleri, diğer insanlara göre daha kültürlü kişiler tarafından anlatılır. Nesir nazım karışımı bir anlatım kullanılır. Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin ünlü halk hikâyelerindendir.

Destanların, zaman içerisinde biçim ve öz değişikliğine uğramasıyla oluşan ürünlerdir. Halk hikâyelerinde olağanüstü unsurlar azalmış, kişiler ve olaylar doğal boyutlarına gelmiştir. Halk hikâyeleri ilahi bakış açısı ile oluşturulur. Yani hikâyelerin anlatıcısı her şeyi bilmektedir. Bu hikâyelerin metinleri kurmacadır ve bu metinlerde dil şiirsel işleviyle kullanılmıştır.

Halk hikâyeleri konularına göre üçe ayrılır:

  1. Aşk hikâyeleri: Toplum hafızasında uzun süre yaşayan aşkların hikâyeleştirildiği sevgi temalı halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Elif ile Mahmut, Derdiyok ile Zülfü-siyah, Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kanber, Tahir ile Zühre, Ercişli Emrah ile Selvihan vb. örnek verilebilir.
  2. Dinî temalı kahramanlık hikâyeleri: Tarihe mal olmuş kahramanları veya dinsel açıdan önemli kabul edilen erdemli kişileri konu edinen halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Danişment Gazi ile ilgili hikâyeler, Hayber Kalesi, Van Kalesi gibi Hz. Ali ile ilgili hikâyeler vb. örnek verilebilir.
  3. Destanî halk hikâyeleri: İçinde destana ait bazı özellikleri barındıran halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Dede Korkut Hikâyeleri ve Köroğlu Hikâyesi örnek gösterilebilir.

Halk Hikâyelerinin Genel Özellikleri

  • Aşk, sevgi ve kahramanlık gibi konular işlenir.
  • Ortaya çıktıkları dönemin sosyal, siyasal ve kültürel özelliklerini yansıtır.
  • Olaylar halkın anlayacağı, sade bir dille anlatılır.
  • Âşıklar, olayları saz çalarak taklitler yaparak anlatırlar.
  • Kişiler ve olaylar gerçeğe yakındır; olağanüstülükler oldukça sınırlıdır.
  • Anlatıcıları halk ozanları, şairler, âşıklar gibi kültürü olan kişilerdir. Anlatımda nazım ve nesir birlikte kullanılır. Hikâyelerde olayın anlatımını hızlandırmak için nesre başvurulurken, duyguları daha etkili yansıtmak için nazım kullanılmıştır.
  • Halk hikâyeleri sözlü gelenek ürünleridir, yani anonimdir.
  • XVI. yüzyıldan itibaren destanın yerini almıştır.
  • Nazım-nesir karışıktır.
  • Anlatmaya ve olaya dayanan bir türdür.
  • Masallarda olduğu gibi kalıplaşmış ifadeler vardır.
  • Halk hikâyesinin içinde masal, efsane, fıkra, dua, beddua, deyim, atasözü, bilmece vb. örneklerine rastlanabilir.
  • Özel anlatıcıları vardır. Meddahlar veya âşıklar tarafından anlatılır. Anlatıcıları okur-yazar, az çok kültürlü kişilerdir.
  • Genellikle mutlu bir biçimde biter.
  • Kahramanların yaptığı dua ve beddualar mutlaka kabul edilir. Kahramanın en büyük yardımcısı Hz. Hızır, ondan sonra attır.
  • Kahramanlar genellikle dört şekilde âşık olur:
    • Bade içme,
    • Resme bakarak âşık olma,
    • İlk görüşte âşık olma,
    • Aynı evde büyüyen kahramanlar kardeş olmadıklarını öğrenince.

Türk halk hikâyeleri genel olarak beş bölüm halinde düzenlenir:

  1. Fasıl: Âşık bu bölümde dinleyiciyi hazırlamak, ustalığını göstermek veya dinleyenlerin isteklerine cevap vermek için bir divani söyler. Ardından cinaslı bir türkü, bunun ardından da olağanüstü bir konunun yer aldığı bir tekerleme söylenir.
  2. Döşeme: Manzum veya mensur cümlelerden oluşan kalıplaşmış bir giriştir. Hikâyenin geçtiği yer ve zaman, hikâyenin kahramanları ve bunların aileleri tanıtılır.
  3. Hikâyenin Asıl Konusu: Aşk hikâyelerinde aşığın sevgilisine kavuşmak için çektiği sıkıntılar; dini-destanî hikâyelerde ise, din ve kahramanlık konuları ağır basar.
  4. Sonuç ve Dua: Aşk hikâyelerinin büyük bir çoğunluğu sevgililer vuslata ermeden biter. Hikâyenin sonunda dua edilerek hikâye bitirilir.
  5. Efsane: Hikâye ile ilgisi olmayan bu efsanede, vuslatın gerçekleşmediği hikâyelerde sevgililerin öbür dünyada vuslata ereceklerine işaret edilir.

Halk hikâyeleri; Türk, Arap ve İran-Hint kaynaklı olmak üzere üç grupta toplanır:

  1. Türk kaynaklı hikâyeler: Dede Korkut Hikâyeleri, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Emrah ile Selvihan…
  2. Arap kaynaklı hikâyeler: Yusuf ü Züleyha, Leyla ile Mecnun…
  3. Hint-İran kaynaklı hikâyeler: Ferhat ile Şirin, Kelile ve Dimne…

307 Yorum Var: “Halk Hikayesi

    1. Romeo ve Juliet, Batı Yakasının Hikayesi anonim değil ama bu tarafların halk-aşk hikayelerine çok benziyor.

    2. Parçanın içinde geçtiği gibi halk hikayeleri anonimdir kimin yazdığı bilinmeyen sözlü bir üründür.

    1. Ben 2021 den yazıyorum, keşke 2012’de olsaydım. Şu halimize bak!

  1. Teşekkürler çok güzel bir site olmuş mesnevilerde de aynı performansı bekliyorum :D

  2. Bence bu site şahane çok güzel olmuş, bu konu ve özellikleri için teşekkürler keşke obür siteler de böyle bu site gibi olsa.

    1. Abi hangi üniversiteyi kazandın? 8 sene sonra görmem.

  3. Arkadaşlar halk hikayelerine anonim diyorsunuz iyi hoş da Hüsn ü Aşk da halk hikayelerine giriyor ve yazarı Şeyh Galip buna ne demeli? Yardım acil!

    1. Hüsn ü Aşk halk hikayesi değidir, mesnevidir.

  4. Halk hikayelerinin sonu genellikle kötü biter diye biliyorum ama burada mutlu biter diyor. Yanlışlık yok mu?

    1. Hepsi için geçerli değil tabi, genellikle iyi biter.

  5. Bence bu site süper, çünkü sadece halk hikayesi değil masal destan türlerini de güzel anlatmış :D

  6. Beğendim güzel olmuş. Gayet iyi olmuş. Gerçekten güzel olmuş, elinize sağlık teşekkür ederim :)

  7. Her sitede de ayrı bir şey, bunun kaynağı neresi, nereden alınmış, doğru mu yanlış mı önce onları belirtin. Sonra azarı işiten biz oluyoruz.

  8. Çok harika olmuş emeğinize sağlık, her şey çok açık anlatımlı edebiyatçımız bu kadar ayrıntılı yazdırmamıştı çok teşekkürler tekrar sağ olun :)

  9. Süper vallahi performans ödevimin hepsini bu sayfadan yazdım çok sağolun.

  10. Çok güzeldi teşekkür ederim işime yaradı gerçekten, öğretmen 100 verdi çok teşekkür ederim :)

  11. Vallahi yarın sınav var. Bakalım inşallah işe yarar. Bizim hoca kök söktürüyor bize. Hepinizden dua bekliyorum. Konu için de teşekkürler.

  12. Bence eksik, neden Türk kaynaklı hikayeler arasında “Mem ü Zin” yok, onlar da halk hikayeleri değil mi?

  13. Teşekkür ederiz böyle faydalı paylaşımlar yaptığınız için, derste çok ise yaradı :)

  14. Çok güzel olmuş ellerinize sağlık ama bir sorum olacaktı. Şu an günümüzde bir halk hikayesi yazılabilir mi? Lütfen!

    1. Tabi ki yazılır ancak onun bir halk hikayesi olması için üzerinden oldukça uzun bir zaman geçmesi ve halkın onu özümsemiş olması gerekir.

  15. Gerçekten çok güzel olmuş, hiç kimsenin gözüne giremediği hocanın göz bebeğiyim şu anda teşekkürler.

  16. Hakikaten bravo hocamız size çok güzel bir site burası bana bir halk hikayeleri lazımdı bulamadım.

  17. Çok beğendim ellerinize sağlık. Aynı zamanda da çok işime yaradı. Mükemmel bir site…

  18. Halk hikayeleri bildiğim kadarıyla Hacivat ve Karagöz, Pişekar ile Kavuklu’dur. Yanlış mı biliyorum yoksa?

  19. Allah razı olsun. Emeğinize sağlık. İnşallah edebiyat performans ödevinden yüksek puan alırım.

  20. Çok yararlı oldun benim için, aradığım tüm bilgiler var neredeyse. Sadece biraz daha örnek lazımdı.

  21. Bu site çok güzel olmuş emeği geçen herkese teşekkürler, uzun olması daha da hoş olmuş.

  22. Allah razı olsun. Allah ne muradınız varsa versin. Allah mekanınızı cennet eylesin. Allah tüm günahlarınızı affetsin. Allah size her zaman yardım etsin.

  23. Gerçekten çok güzel olmuş ama halk hikayeleri neden ortaya çıkmış? Bunun cevabı yazmıyor.

  24. Güzel olmuş yazdım. Allah’tan ortalamam 98.76 da internetten yaptığım anlaşılmaz değil mi arkadaşlar?

  25. Güzel bilgiler var ama bir şey yanlış olmuş, halk hikayelerinde -özellikle aşk konulu olanlarında- mutlu son yoktur. Saygılar…

  26. Emeği geçenlere teşekkür ederim çok yardımcı oluyorsunuz arkadaşlarıma tavsiye ediyorum güzel bilgiler var.

  27. Çok güzel olmuş ama Leyla ile Mecnun’u Arap kaynaklı hikayelere sokmuşsunuz mesneviye girmiyor mu?

  28. Emeğinize sağlık. Fakat cümleler daha kısa ve net olmalı. Sadece bu konuda değil, tüm konuları kastediyorum. Yine de teşekkürler.

  29. Arkadaşlar bu siteye 2019’da girdim bakıyorum da 2012 ve 2015 arası insanların arası çok iyiymiş, sorduğumuz soruyu bulabiliyorsunuz. Şimdi ise cevabını kaç yıl beklesem gelmez!

Ayşe için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir