Öne Çıkanlar

Yakup Kadri, anı tarzında yazdığı “Yaban”da, köylü ile aydınlar arasındaki ayrılığı ortaya koymuştur. Kurtuluş Savaşı yıllarındaki olayların konu edildiği romanda realist unsurlar çoğunluktadır. Ama zaman zaman nesnellikten uzaklaşan yazar bu realizmi gölgelemiştir.

Romanın Özeti:

Roman, I. Dünya Savaşı’nda sağ kolunu kaybetmiş, otuz beş yaşında, yalnız, karamsar, okumuş, genç bir subay olan Ahmet Celal’in hatıralarından oluşmaktadır. Yüzbaşı Ahmet Celal’in anılarını yazdığı bu hatıra defteri, Sakarya Savaşından sonra düşmanın yaptığı zulümleri incelemek için Haymana, Mihaliççik ve Sivrihisar dolaylarına gönderilen “Tetkik-i Mezalim Heyeti” bir taş kovuğunda bulmuştur.

Bir paşanın oğlu olan Ahmet Celal, I. Dünya Savaşı’na yedek subay olarak katılmış, bu savaşta sağ kolunu kaybetmiştir. bu yüzden savaşamayacağı için İstanbul’a gönderilir. Ahmet Celal’in hayatta beklentileri tükenir, umutsuzluğa kapılır. İstanbul İngilizler tarafından işgal edilince Ahmet Celal, Emir eri Mehmet Ali’nin köyüne yerleşir.

Bu köydeki insanlar ya Ahmet Celal’in farkına varmazlar ya da onu önemsemezler. Oysa Ahmet Celal kolunu onlar için kaybettiğini bilmelerini istemektedir. Ahmet Celal ile  köylü arasında çatışma buradan başlar. Ahmet Celal’e göre köylü geri ve cahildir, her bakımdan acınacak haldedir. Köylüye yaşanan günlerin Mustafa Kemal’in başlattığı Kurtuluş Savaşı’nın önemini ve gerçek yüzünü anlatmaya çalışır. Köylü ise yoksul ve bilgisizdir. Kimse ona inanmaz. Onları bu hale getiren Salih Ağa’nın sözünden çıkmazlar. Salih Ağa’nın her dediğine inanırlar ve onun etkisiyle Ahmet Celal’e cephe alırlar. Hizmet eri Mehmet Ali bile ağanın sözünden çıkmaz. Ahmet Celal ile sadece Mehmet Ali’nin anası Zeynep Kadın ve kardeşi İsmail dost olur. Diğer köylüler ise onu “YABAN!” olarak niteler.

Ara sıra köye Şeyh Yusuf gelmekte, köylülere okuyup üflemekte, ellerinde avuçlarında ne varsa almaktadır. Ahmet Celal ile Şeyh Şeyh tartışır, şeyh köyden kaçar.

Mehmet Ali bir süre sonra tekrar askere alınır. Ahmet Celal köyde istenmediğini düşünmektedir. Ahmet Celal bir gün çok bunalınca dolaşmaya çıkar, Emine’yi görür, ona vurulur. Ama o Ahmet Celal’i değil, Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail’i tercih eder, onunla evlenir.

Düşman köye gelir, önce Ahmet Celal’in evini arar, halka zulüm başlar, köyün imamı ile Salih Ağa düşmana yol göstermektedir. Yunanlılar köyü yakar yıkar, köylüyü köy meydanına toplayıp katliam yapar.

Ahmet Celal ile Emine köyden kaçarken yaralanırlar. Bir süre gidince Emine ağırlaşır. Ahmet Celal anılarını yazdığı defteri Emine’ye bırakır, bilinmeyen bir yöne doğru gider.