Zengin Kafiye

Dize sonlarındaki ses benzerliği tam uyaktan daha çoktur. Yani en az üç ses benzerliği olan uyak türlerine “zengin uyak” denir. Birbirine benzeyen seslerin sıralanışında herhangi bir kural yoktur. Benzer ses sayısı üçü geçince uyumda zenginleşme derecesi artmaktadır. Ancak bir ünlü ve bir ünsüz harften oluştuğu hâlde ünlü harfin üzerinde uzatma işareti varsa bu kafiyeler de zengin kafiye sayılır. Çünkü üzerinde uzatma işareti bulunan “â, û, î” sesleri iki kısa ses kabul edilir. Dolayısıyla ortaya üç ses çıkmaktadır.

Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk
Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor her soluk

Faruk Nafiz Çamlıbel’e ait olan yukarıdaki beyitte, dize sonlarında yer alan “yolculuk” ve “soluk” sözcüklerindeki benzer sesler “luk” sesleri vardır. Üç sesten oluştuğu için bu sesler dizelerde zengin kafiye oluşturmaktadır.

Geçen her saat her geçen saniye
Gök altun güğümdür coşan maviye

Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “iye” sesleri, üç sesten oluştuğu için zengin kafiye oluşturmuştur. Üstünde uzatma işareti bulunan ünlüler bir ünsüzle birlikte üç ses sayıldığından zengin kafiye oluşturur.

Bir hüsn dahi bağladı hattın izâr-ı yâr
Etrâf-ı bâğ hûb olur olsa benefşe-zâr

Bakî ye ait olan yukarıdaki beytin sonlarındaki benzer sesler “âr” sesleridir. Bu sesler de üç ses değerinde olduğu için zengin kafiye oluşturmaktadır.


40 Yorum Var: “Zengin Kafiye

  1. Sen gidersen olur benim son günüm

    Ana dilim şivem lehcem özümsen
    Nefesimsen can çiğerim gözümsen
    Yemin edip and içdiğim sözümsen
    Etme gülüm gitme gülüm ölürüm
    Sen gidersen olur menim son günüm

    Ekmeyimsen suyum aşım tuzumsan
    Telli turnam ceylanımsan kuzumsan
    Ab-ı kevser zem-zem gibi suyumsan
    Etme gülüm gitme gülüm ölürüm
    Sen gidersen olur menim son günüm

    Gitme canım o yol sana yol olmaz
    Her ağaçta kanat olmaz kol olmaz
    Her gördüğün şira olmaz bal olmaz
    Etme gülüm gitme gülüm ölürüm
    Sen gidersen olur menim son günüm

    Bu Haktanı toprak eder elerem
    Ardın sıra kuzu olur melerem
    Ferhat olur dağ taş demez delerem
    Etme gülüm gitme gülüm ölürüm
    Sen gidersen olur menim son günüm

    Kadir Haktan TÜRKELİ

    1. Gayet güzel bence, senin zeka seviyen cevaplamak için yeterli değil.

  2. “Kıyamate kadar sürecek
    Kim bilir nereden bilecek”
    Burada “ecek”lerde zengin kafiye olur mu?

    1. “-ecek” sesleri rediftir çünkü aynı görevdedir.

  3. “Günlerce uzak kalmış iken sözlerinizden.” cümlesiyle “Akşam yine bahsettik ela gözlerinizden.” cümlesinde zengin kafiye kullanılmış mıdır acaba?

    1. Hayır “öz” sesleri tam uyaktır. “ler-in-iz-den” ise rediftir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir