Zarflar (Belirteçler) Konu Anlatımı

Eylemleri, eylemsileri, sıfatları ve kendi türünden sözcükleri çeşitli yönlerden belirten sözcüklere zarf (belirteç) denir.

İhtiyar, kapıyı yavaşça açtı.
Dün aldığımız yumurtalar bayatmış.
Sınavda çok kolay sorular vardı.
Çocuk ne güzel konuşuyordu.

Bu cümlelerin birincisinde, “yavaşça” sözcüğü “açmak” eylemini “durum” yönüyle; ikincisinde, “dün” sözcüğü “aldığımız” eylemsisini “zaman” yönüyle; üçüncüsünde “çok” sözcüğü “kolay” sıfatını “miktar” yönüyle; dördüncüsünde “ne” sözcüğü “güzel” zarfını derece yönüyle belirttiğinden belirteç görevinde kullanılmıştır.

Buna göre, belirteçleri şu şekilde gruplandırabiliriz:

  1. Durum (Hal) Belirteci
  2. Zaman Belirteci
  3. Yer – Yön Belirteci
  4. Azlık – Çokluk (Miktar) Belirteci
  5. Soru Belirteci

1. DURUM (HAL) BELİRTECİ

Eylemleri ve eylemsileri durum yönünden belirten sözcüklerdir. Eylemlere ve eylemsilere sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabıdır.

Küçük çocuk, koşarak yolun sonundaki evine gitti.

Bu cümlede, “koşarak” sözcüğü, “gitmek” eyleminin nasıl yapıldığını belirttiğinden durum belirtecidir.

Benden, böyle söylememi istemişti.

Bu cümlede, “böyle” sözcüğü, “söyleme” eylemsisinin nasıl yapıldığını belirttiği için durum belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük veya söz öbekleri durum belirtecidir.

Güneş, dağların ardından usul usul yükseliyordu.
Bir araba, olay yerinden hızla uzaklaştı.
Çamurlara bata çıka yürüyorduk.
İşlerini eksiksiz yapan bir insandı.
Bugün size mutlaka uğrarım.
Çocuk birden ağlamaya başladı.
Babamlar belki yarın buraya gelir.

2. ZAMAN BELİRTECİ

Eylemleri ve eylemsileri zaman yönünden belirten sözcüklerdir. Eylemlere ve eylemsilere sorulan “Ne zaman?” sorusunun cevabıdır.

Babam, yarın Ankara’ya gidecekmiş.

Bu cümlede “yarın” sözcüğü “gitmek” eyleminin “ne zaman” yapıldığını belirttiğinden, zaman belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcük veya söz öbekleri zaman belirtecidir.

Beklediğiniz otobüs şimdi gelir.
Kuşlar, sonbaharda güneye göç eder.
Siparişlerimiz hâlâ gelmedi.
Az önce seninle konuşan kimdi?
Olanlardan sonra artık buralarda kalamam.
Yazın bu şirin kasaba turist akınına uğrar.
Dediklerini, ona bu akşam söylerim.

Not: Cümlede zaman anlamı taşıyan her sözcük, belirteç görevinde olmayabilir. Eğer sözcük, “Ne zaman?” sorusuna cevap veriyorsa belirteçtir; vermiyorsa belirteç değildir.

Akşam, maça gideceğiz. (belirteç)
Akşam, şairlerin ilham kaynağıdır. (ad)
Annemler gece yola çıkacak. (belirteç)
Şiirlerinde, gece önemli bir yer tutar. (ad)

3. YER – YÖN BELİRTECİ

Eylemleri ve eylemsileri yer ve yön ilgisiyle tamamlayan sözcüklerdir. Eyleme, eylemsiye sorulan ve ek almadan “Nereye?” sorusunun cevabı olan şu sözcüklerdir. aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri

Yaşlı kadın, kapıyı açmak için aşağı iniyordu.

Bu cümlede “aşağı” sözcüğü “inmek” eyleminin “hangi yöne doğru” yapıldığını belirttiğinden, yer-yön belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcükler, yer-yön belirtecidir.

Yağmur başladı, hemen içeri girelim.
Birazdan hep birlikte dışarı çıkarız.
Azıcık ileri gider misiniz?
Rahat edemediysen beri gel biraz.
Hatasını anlayıp geri döneceğini düşünmüştüm. 

Yer-yön belirteçleri, adları belirttiğinde sıfat olur; ek aldığında belirteç görevinden çıkar.

Adam, yukarı çıktı. (belirteç)
Adam, yukarı kata çıktı. (sıfat)
Adam, yukarıya çıktı.  (ad)

Burası pek sakin bir sahil kasabasıydı.

Bu cümlede “pek” sözcüğü, sıfat olan “sakin” sözcüğünü belirtmiştir.

Ailenin en küçüğü Semih’ti.

Bu cümlede “en” sözcüğü adlaşmış sıfat olan “küçüğü” sözcüğünü belirtmiştir.

4. AZLIK – ÇOKLUK (MİKTAR) BELİRTECİ

Eylemleri, eylemsileri, sıfatları, adlaşmış sıfatları ve belirteçleri miktar yönüyle belirten sözcüklerdir. Azlık-çokluk belirtecini bulmak için ilgili sözcüğe “Ne kadar?” sorusu sorulur.

Sıkça kullanılan miktar belirteçleri şunlardır: az, çok, fazla, pek, azıcık, biraz, oldukça, daha, en…

Onunla bu konuyu çok tartıştık.

Bu cümlede “çok” sözcüğü “tartışmak” eyleminin “ne kadar” yapıldığını belirttiğinden, azlık-çokluk belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcükler, azlık-çokluk belirtecidir.

Yıllardır bu şehirdeyim; ama burayı pek sevmedim.
Tarlada çalışırken kendini fazla yorma.
Akşamleyin sahilde arkadaşlarla biraz dolaştık.
Sen kalk azıcık da biz oturalım.
Bundan sonra az görüşelim mümkünse.
Seni dün, sahilde bayağı bekledim.
Birazcık konuştu, sonra sahneden indi.
Görmeyeli oldukça değişmişsin.

Şimdi de belirteçlerin; eylemsileri, sıfatları, adlaşmış sıfatları ve belirteçleri nasıl derecelendirip belirttiklerini görelim:

Çok konuşan insan, çok yanlış yapar.

Bu cümlede “çok” sözcüğü, eylemsi olan “konuşan” sözcüğünü belirtmiştir.

Ben, kardeşimden daha hızlı koşuyorum.

Bu cümlede “daha” sözcüğü, belirteç olan “hızlı” sözcüğünü belirtmiştir.

Not: “En” ve “daha” sözcükleri; sıfatı, adlaşmış sıfatı ve belirteci üstünlük yönüyle belirtir. Bu durumlarda bu sözcükler üstünlük belirteci olarak adlandırılır.

Sonbahar, en güzel mevsimdir.
Bu çocuktan daha çalışkanını görmedim.
Bizimle gelmeni en çok ben istiyorum.
Ben, hepinizden daha çok sevindim.

5. SORU BELİRTECİ

Eylemleri soru yoluyla belirten sözcüklerdir.

Çanakkale gezisi nasıl geçti?

Bu cümlede “nasıl” sözcüğü “geçmek” eyleminin “nasıl” yapıldığını soru yoluyla belirttiğinden, soru belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcükler, soru belirtecidir.

Bu karanlıkta oraya nasıl gideceksiniz?
Köye ne zaman varırız?
Misafirlerimiz bizi kapıda ne kadar beklemişler?
Bunları bana neden daha önce söylemedin?
Niçin okula erkenden gidiyorsunuz?
Bana niye bağırıyorsun ki?
Ne gülüp duruyorsunuz orada?

Not: “Ne” sözcüğü cümle içinde değişik görevler kazanabilir.

Bana hediye olarak ne aldın? (soru adılı)
Buraya ne gün geleceksin? (soru sıfatı)
Bu çocuk ne ağlıyor?  (soru belirteci)

Ayrıca Bkz. Zarflar (Belirteçler) Konu Testleri


309 Yorum Var: “Zarflar (Belirteçler) Konu Anlatımı

    1. Ben bu siteye güvenip sınavıma buradan çalıştım, umarım yüksek alırım.

    1. Projenin görseli de çok önemli belki görselden puan kırmıştır.

  1. Arkadaşlar zarf ile sıfatı karıştırabilir, tıpkı benim yaptığım gibi. O yüzden şu küçük ama önemli detayı da eklerseniz çok iyi olur. Zarflar fiilden önce gelir, sıfatlar ise isimden önce gelir. ALLAH razı olsun.

  2. Miktar zarfına aynı zamanda nicelik zarfı da denilir bu arada, teşekkürler iyi ama yarım olmuş.

  3. Evet iyi hazırlamışsınız ama yanlış hazırlamışsınız. Zarflar zaman zarfları hariç tek sözcüklerdir. İki sözcükten zarf olmaz.

  4. Derslerde yardımcı olduğunuz için teşekkür ederim. Çok işime yaradı bu site size çok teşekkür ederim ama az bilgi var.

  5. Habibe çok teşekkürler bu detayı da eklediğin için. Yarın sınavım vardı ben ayırt edemiyordum.

  6. Çok güzel bir site yarın Türkçe sınavım var inşallah yüksek alırım. Allah razı olsun.

  7. Enes Melih Koç sen ne arıyorsun da bulamadın ki bu sitede, “idare eder” yazmışsın. Emeğe saygın olsun.

  8. Bazıları 50, 87 ve bazıları 100 alınmış yeterli mı bilmedim ama yapılsaydı iyi olurdu.

  9. Gayet güzel olmuş ama ben şeyi daha yeni öğrendim. “İri iri gözleriydi.” dediğimiz zaman gözleriydi fiil sayılacak zannediyordum fakat isim sayılacakmış ama gözleriydi artık bir fiil olmuyor mu?

    1. İsim soylu bir sözcük olduğundan fiil olmaz ancak ek fiil alarak yüklem olabilir.

  10. Arkadaşlar güzel ama bir defterinizle bile olsa karşılaştırın, yarım değil sadece detaya girmemiş.

  11. Arkadaşlar eğer iyi bir konu anlatımı olarak kaliteli soru görmek istiyorsanız Esen’in PDF’sini indirin derim, konu özetlisini ama.

  12. Arkadaşlar madem ödevden 50 alıyorsunuz, bunun suçlusu siteyi hazırlayanlar mı yoksa sadece bir siteden gördüğünü yazıp ödev diye götüren siz mi?

  13. Sayın hocam zaman zarfında belirttiğiniz “Nereye” sorusu yanlış bir içeriktir. Onun aslı “NERE” sorusu olacaktır. Site çok işime yaradı özellikle eylemsilerin belirtildiği yerlerde.

  14. Allah aşkına şu yarım diyenler bir söylesin ne eksik? En azından eksik olanı söyleyin de biz de yararlanalım. Bu arada siteye teşekkür ederim, ellerinize sağlık çok güzel olmuş.

    1. Sana katılıyorum Ayşegül, bence de bir söylesinler de biz de yararlanalım gerçekten. Bu arada ben de siteye teşekkür ederim çok güzel olmuş. Herkese iyi vakitler.

  15. Çok sağ olun. Çok işimi gördünüz. Allah razı olsun. Harcadığınız zamana değmiş.

  16. Ben Türkçe hocasının gözüne girecekken bu konu vb. konular yüzünden hocanın gözünden düşüyorum, anlatım süper zaten Türkçe hocası beni sevmiyor.

  17. Zarf çeşitleri bu 5 başlığın altında 16 tane daha varmış, detaylı bana yardımcı olur musunuz?

  18. Bence harika çünkü 2.sınavdan 100 aldım. 1.sınavdan 87 almıştım bu site benim için çok iyi oldu.

  19. Çok güzel site 1.yazılı 90 2.yazılı ise 100 geldi arada fark olmasa da bu site benim için çok iyi oldu.

  20. Bence de çok güzel olmuş ama inşallah yüksek bir not alırım çünkü Türkçe dersi biraz zor. Ortalamam ise maalesef 86.357.

  21. Zarf-belirteç, durum-hal … Bunun gibi eş anlamlı sözcükler karışıklığa neden oluyor ama bu kimin umurunda :D

    1. Sene 2022 oldu oldların gözü yaşlı ve hayat hiç iyi gitmiyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir