Sözcük Türleri Konu Anlatımı

İnsanlar; duygu, düşünce ve isteklerini cümlelerle dile getirir. Cümleler ise sözcüklerden oluştuğu için sözcükler, dilin en önemli öğesidir. Sözcükler, çeşitli yönlerden incelenebilir.

Sözcükler, cümlede değişik görevler üstlenir. Sözcüklerin üstlendiği bu görevler, onların türünü belirler. Bir sözcüğün türünü belirlemek için sözcüğün cümle içindeki kullanımını görmek gerekir. Çünkü Türkçede bazı sözcükler, cümledeki kullanımına göre tür olarak değişkenlik gösterir. Örneğin “güzel” sözcüğünü ele alalım:

Yeni evini güzel tablolarla süsledi. Öğretmenimiz törende güzel konuştu. Çeşme başında bir güzel, kovasını dolduruyordu.

Yukarıdaki cümleleri incelediğimizde, “güzel” sözcüğünün, I. cümlede ad olan “tablo” sözcüğünü nitelediğinden, önad (sıfat); II. cümlede eylem olan “konuşmak” sözcüğünü belirttiğinden, belirteç (zarf); III. cümlede bir varlığı karşıladığından, ad (isim) görevinde kullanıldığını görüyoruz.

Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü gibi, “güzel” sözcüğü, farklı cümlelerde farklı görevlerde kullanılabilmektedir. Bu farklı kullanımlar sonucunda sözcük türleri ortaya çıkar.

Türkçede sözcükler tür bakımından 8’e ayrılır:

  1. Ad (İsim)
  2. Adıl (Zamir)
  3. Önad (Sıfat)
  4. Belirteç (Zarf)
  5. İlgeç (Edat)
  6. Bağlaç
  7. Ünlem
  8. Eylem (Fiil)

Bu türler kendi içinde “ad soylu” (ad, adıl, önad, belirteç, ilgeç, bağlaç, ünlem) ve “eylem soylu” (eylem) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. “Ad soylu sözcükler”le “eylemler”in farkını bilmek, sözcük türlerinin anlaşılmasında kolaylık sağlayacaktır. Şimdi ad ve eylem farkını görelim.

AD ve EYLEM FARKI

Eylemler; iş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir. Ad soylu sözcükler ise iş, oluş, hareket bildirmez; bir varlık ya da kavramı karşılar. Eylemlerle ad soylu sözcükleri ayırt etmemizi sağlayacak bazı yöntemler vardır:

  • Eylemlere mastar eki (-mek, -mak) getirilebilir.
  • Eylemlere olumsuzluk eki (-me, -ma) getirilebilir.
  • Eylemlere şimdiki zaman kipi eki (-yor) getirilebilir.

Ad soylu sözcükler ise bu ekleri alamaz. Böylece, bir sözcüğün eylem olup olmadığı kolaylıkla anlaşılabilir.

Masanın üzerindeki eski bir kitaptı, (ad) Öğrenciler, sınıfa doğru koştu, (eylem)

Birinci cümlede “kitap” sözcüğü bir varlığı karşıladığı için addır. İkinci cümlede “koş” sözcüğü yapılan bir işi karşıladığı için “eylem”dir. Ayrıca, “koş” sözcüğüne mastar eki (koşmak), eylem olumsuzluk eki (koşmamak), şimdiki zaman kipi eki (koşuyor) getirerek bu sözcüğün eylem olup olmadığını anlayabiliriz.

Yarın akşam toplantı varmış. Babam, köye bu sabah varmış.

Birinci cümledeki “var” sözcüğü “varmak, varmamış, varıyor” biçimlerinde söylenemediğinden addır, ikinci cümledeki “var” sözcüğü ise “varmak, varmamış, varıyor” biçimlerinde söylenebildiğinden ve “bir yere gitmek, ulaşmak” anlamını taşıdığından eylemdir.

Şimdi de birkaç örnekle bu konuyu pekiştirelim:

En çok sevdiği çiçek, güldü, (ad) Seyirciler, esprilere çok güldü, (eylem)
Beni duygulandıran, o yaşlı gözlerdi, (ad) Annem, her akşam yolumu gözlerdi, (eylem)
Kardeşi, kitap fuarlarını kaçırmayan bir okurmuş. (ad) Akşamları bir saat kitap okurmuş. (eylem)

158 Yorum Var: “Sözcük Türleri Konu Anlatımı

    1. Acaba nasıl olacak iyi bir puan alırım inşallah :)

  1. Sağolun projemi buradan yaptım ve çok kısa ya da çok uzun olmadığı için teşekkürler.

  2. Size mi kalmış metne yorum yapmak, hepsinin içinde de olsa en azından bir bilgi var.

  3. Anlatım gayet net. Teşekürler. Yorumlar ise, anlayana sivrisinek saz anlamayana davul zurna az.

  4. Neresi eksik bunun anlamadım. 8 tane ayrı ayrı anlatmış güzel açıklamış herhalde girmediniz içlerine.

  5. “Çeşme başında bir güzel, kovasını dolduruyordu.” kelimesinde güzel sözcüğü isim yerine kullanıldığından zamir değil mi?

    1. Sözcük türlerinin üstüne tıklayarak ayrıntılara ulaşabilirsiniz.

  6. Çok biliyorsanız çıkıp siz site kurup anlatın ya da bu siteye girmeyin bu kadar basit :)

    1. Çok güzel, aradığım cevapları göz gezdirerek buldum :)

  7. Bazıları beğenmemiş ama kendileri bundan önce hiçbir şey bilmiyorlardı yani çok saçmalamışlar. İyi değilse bakmayın kardeşim Allah Allah bazı insanlar hayata sırf saçmalık için gelmiş yazık onlara!

  8. Arkadaşlar Yahya Kemal Beyatlı’nın “Süleymaniye’de Bir Bayram Sabahı” şiirindeki sözcük türlerini bulabilen varsa bana yardım etsin, bugün yapmam lazım.

  9. İnsan biraz anlayışlı olur nankörlük yapmayın, bunu hazırlayanlara da yazık değil mi? Gelin de daha güzelini yapın emin olun ki bundan daha güzelini yapamazsınız. Bu çalışma da emek var emek. Güzel olmuş.

  10. Sözcükler tür bakımından sekize ayrılmaz efendim. Sadece iki sözcük türü vardır: İsimler, fiiller. Sıfat, zarf, zamir vs. sözcük türü değildir. Sözcük türlerinden ismin işlevlerini, aldığı görevleri bildirir.

İbrahim için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir