Öne Çıkanlar 1. Di’li Geçmiş Zaman (Görülen / Bilinen) Kipi (-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) Eylemin, söylenme anından önce yapıldığını bildirir. Anlatan kişinin, eylemin yapılışını gördüğünü ya da bildiğini ifade eder. TEKİL ÇOĞUL 1. kişi geldim geldik 2. kişi geldin geldiniz 3. kişi geldi geldiler Karşıdaki binayı bugün boyadılar. Evimizin önünü temizledik. Bunları yapmamızı siz söylediniz. 2. Miş’li Geçmiş Zaman (Öğrenilen / Duyulan) Kipi (-mış, -miş, -muş, -müş) Eylemin, söylenme anından önce yapıldığını bildirir. Anlatan kişinin, eylemin yapılışını başkasından duyduğunu, öğrendiğini ifade eder. TEKİL ÇOĞUL 1. kişi gelmişim gelmişiz 2. kişi gelmişsin gelmişsiniz 3. kişi gelmiş gelmişler Öğrenciler, dün müzeye gitmişler. Okulun futbol takımına katılmışsınız. Not: Miş’li geçmiş zaman kipi cümleye sonradan farkına varma anlamı katabilir. Dün akşam fazla yemek yemişim. Televizyon karşısında uyuyakalmışım. Not: Miş’li geçmiş zaman kip eki cümleye bir durumu tespit etme anlamı da katar. Resmi çok güzel yapmışsın. Elbisen kirlenmiş. 3. Şimdiki Zaman Kipi (-yor) Eylemin, söylendiği anda yapılmakta olduğunu bildirir. Eylemin yapılışı ile anlatım aynı anda gerçekleşmektedir. TEKİL ÇOĞUL 1.kişi geliyorum geliyoruz 2.kişi geliyorsun geliyorsunuz 3.kişi geliyor geliyorlar Çocukların kahvaltısını hazırlıyorum. Misafirleri karşılamak için kapıda bekliyoruz. Not: “-makta, – mekte, -mada, -mede” ekleri de cümleye şimdiki zaman anlamı katar. Dışarıda çisil çisil yağmur yağmakta. (yağıyor) Hafif rüzgâr esmede (esiyor) bu akşam vakti. 4. Gelecek Zaman Kipi (-ecek, -acak) Eylemin söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eder. Anlatım önce, eylem sonra gerçekleşir. TEKİL ÇOĞUL 1.kişi geleceğim geleceğiz 2.kişi geleceksin geleceksiniz 3.kişi gelecek gelecekler Ödevimi yarına kadar bitireceğim. Ay sonunda tatile çıkacaklar. 5. Geniş Zaman Kipi (- r) Eylemin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösterir. Yani, geçmiş, gelecek ve şimdiki zamanı kapsar. TEKİL ÇOĞUL 1.kişi gelirim geliriz 2.kişi gelirsin gelirsiniz 3.kişi gelir gelirler Her akşam dişlerimi fırçalarım. Servis şoförümüz her zaman vaktinde gelir. Not: Geniş zamanın olumsuzu yapıldığında, kip eki (-r, -ar, -er) düşer; olumsuzluk eki (-ma, -me), 1. tekil ve çoğul kişi çekimlerinin dışında, “-maz, -mez” biçimine dönüşür. gel – i(r) – im gel – (me) – m gel – i(r) – sin gel – (mez) – sin gel – i(r) gel – (mez) gel – i(r) – iz gel – (me) -y -iz gel – i(r) – siniz gel – (mez) – siniz gel – i(r) – ler gel – (mez) – ler Ayrıca Bkz. Fiilde Kip-Yapı-Zaman Konu Testleri