Öne Çıkanlar

İkinci dönem Tanzimat Edebiyatı sanatçılarının genel özellikleri şunlardır:

  • Recaizade Mahmut Ekrem, Abdilhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai topluluğu olarak anılır.
  • Nabizade Nazım ve Muallim Naci topluluğun diğer önemli isimleridir.
  • Birinci topluluktan farklı yönleri şunlardır:
  • “Sanat için sanat” anlayışını savunmuşlardır.
  • Batı’ya daha yakın ve daha yenilikçilerdir.
  • Kişisel konulara çokça yer vermişlerdir.
  • Bu dönemde romantizmden realizme geçilmiştir.

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847 – 1914)

  • “Üstat” olarak bilinir.
  • II. Topluluğun önder nitelikli üyesidir.
  • Şiir, hikâye, roman, tiyatro, eleştiri türlerinde eserler ver­miştir.
  • “Her güzel şey şiirin konusu olabilir.” görüşüyle Türk şi­irinin konusunu genişletmiştir.
  • “Sanat sanat içindir.” anlayışına bağlıdır.
  • İlk realist roman olan Araba Sevdası’nda “Bihruz Bey” karakterinden hareketle yanlış Batılılaşmayı eleştirmiştir.
  • Muallim Naci’yle eski-yeni edebiyat tartışmalarına girmiş; yeni edebiyatı ve “kulak için kafiye” anlayışını savunmuştur.
  • Tartışmalar sırasında etrafında toplanan gençler üzerinde etkili olan yazar, Servet-i Fünun’un hazırlayıcısı olmuştur.
  • Şiirlerinde romantiktir.
  • Romanlarında realizmin etkisindedir.
  • Talim-i Edebiyat adlı edebiyat bilgilerini içeren bir ders kitabı yazmıştır.

Eserleri:

  • Şiir: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Pejmürde, Nijad Ekrem (Ölen oğlu için yazmıştır), Zemzeme (III Cilt) 
  • Tiyatro: Afife Anjelik, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Atala
  • Roman: Araba Sevdası (ilk realist romandır.)
  • Hikâye: Şemsa, Muhsin Bey
  • Eleştiri: Takdir-i Elhan (Muallim Naci ile kavgaları, kafiye konusu)

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Recaizade Mahmut Ekrem Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

ABDÜLHAK HAMİT (TARHAN) (1852 – 1937)

  • Şair-i Azam olarak tanınmıştır.
  • Tanzimat I. dönemiyle başlayan yenileşme hareketindeki asıl başarıyı şiirleriyle sağlamıştır.
  • Ölümü ve metafizik konuları ele alan felsefi şiirler yazmıştır.
  • Aşk, doğa, vatan sevgisi de işlediği konulardandır.
  • Sanat için sanat, anlayışındadır.
  • Aruzun yanında heceyi de kullanmıştır.
  • Şiirlerinde tezata yer vermiştir.
  • Şiirlerinde şaşırtmacadan da yararlanmıştır.
  • İlk pastoral şiirimiz olan Sahra’yı yazmıştır.
  • Süslü ve sanatlı bir dili vardır; dil kurallarını fazla zorlamıştır.
  • Romantizmin etkisindedir.
  • Tiyatro eserleri sahne tekniğine uygun değildir, okunmak için yazılmıştır.
  • Hece veya aruzu kullanarak manzum olarak kaleme aldığı tiyatroları vardır. Bazıları mensur olarak kaleme alınmıştır.
  • Tiyatrolarında tarihsel ve hayali konuları işlemiştir.

Eserleri:

  • Şiir: Sahra, Divaneliklerim yahut Belde, Makber, Ölü, Bunlar Odur, Hacle, Baladan Bir Ses…
  • Tiyatro: Macera-yı Aşk, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, İbn-i Musa, İlhan, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi…

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Abdülhak Hamit Tarhan Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

SAMİ PAŞAZADE SEZAİ (1860 – 1936)

  • Tanzimat edebiyatının realist yazarlarındandır.
  • İngiliz ve Fransız Edebiyatını iyi tanıyan bir yazardır.
  • Esir kız Dilber’in maceralarını anlattığı “Sergüzeşt” (1889) romanıyla tanınır; bu romanda kölelik düzenini eleştirmiştir.
  • Sergüzeşt (macera anlamına gelmektedir), romantizmden realizme geçiş özellikleri taşır.
  • Toplumsal sorunları işlemiştir.
  • Dönemine göre sade bir dil kullanmıştır.
  • Gerçekçi yazarlardandır.

Eserleri:

  • Roman: Sergüzeşt
  • Hikâye: Küçük Şeyler (Batılı anlamda ilk öyküler.)
  • Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
  • Tiyatro: Şir

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Sami Paşazade Sezai Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

MUALLİM NACİ (1850 – 1893)

  • Tanzimat edebiyatında divan edebiyatı alışkanlıklarını savunan ve sürdüren bir yazardır.
  • “Kafiye, göz içindir.” anlayışını savunmuş ve Recaizade Mahmut Ekrem’le tar­tışmıştır.
  • Sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de vardır.

Eserleri:

  • Şiir: Ateşpare, Füruzan, Şerare
  • Eleştiri: Muallim, Demdeme
  • Anı: Ömer’in Çocukluğu
  • Sözlük: Istılahat-ı Edebiye, Lügat-i Naci

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Muallim Naci Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

NABİZADE NAZIM (1862 – 1893)

  • Realist, natüralist özellikler taşıyan bir yazardır.
  • İlk köy romanı olan Karabibik‘i (1890) yazmıştır.
  • Zehra adlı realist-natüralist romanı edebiyatımızda ilk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli romandır.

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Nabizade Nazım Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

Ayrıca Bkz. Tanzimat Dönemindeki Diğer Sanatçılar