Dini Eserler

Ahlak, tasavvuf ve din konularının işlendiği dinî eserlerdir. Divan Edebiyatı, ilmî kimliğini, İslamlığın temellerini bir sistem olarak düzenleyen medreseden alıyordu. Dolayısıyla dinî eserler, genellikle medresede yetişen yazarlar tarafından oluşturulmuştur. Bu eserlerde, İslam dininin esaslarını tanıtmak amaçlanmıştır. Bu nedenle dini eserlerden bazı İslami terimler kullanılmakla birlikte sanattan, süsten kaçınılmış, devrine göre oldukça sade bir dil kullanılmıştır.

Siyer

“Siyer”, Arapça “sîre” sözcüğünün çoğulu olup Peygamberimizin hayatını anlatmak için kullanılır. Zaman içinde: Soy dizini, doğumu, çocukluğu, gençlik yılları, peygamberliği, Mekke ve Medine’de meydana gelen olaylar ve gerçekleşen savaşları da içine alacak şekilde, doğumundan ölümüne kadar Hz Peygamber (sas)’in hayatından söz eden kitaplara “Siyer-i Nebi”, “es-Siretü’n-Nebeviyye” veya kısaca “Siyer” adı verilmiştir. Siyer, bir yönüyle hadis ilmine bir yönüyle de İslâm tarihinin içine girmiştir Gerçekten siyer. Hz Peygamberimizin söz ve davranışlarından bahseden hadis ilminin bilinmesini gerekli kıldığı gibi; onun hayatının her safhasından bilgi vermesi itibariyle de İslam tarihinin bir bölümünü oluşturur.

Hilye

Peygamberimiz Hz. Muhammed’in iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir. Hilyeler ilk zamanlarda küçük yazılı metinler olarak ortaya çıkmışlardı. Bir sevgi ve sadakat nişanesi olarak yazılan bu hilye metinlerini önceleri Müslümanlar kalpleri üzerindeki göğüs ceplerinde taşırlardı. Ancak Osmanlı dönemine gelindiğinde hilye geleneği asıl ihtişamlı örneklerini levhalar üzerinde verecektir.

Divan edebiyatında da hilye yazıcılığının rafine örneklerini görmek mümkündür. Osmanlı şairlerinin bu alanda çığır açıcı rol üstlendikleri artık genel kabul gören bir durumdur.

Hilyeler düzyazı türünde verilebileceği gibi nazım biçiminde de verilebilir. Divan şiirindeki ilk manzum hilye örneği ise Hakanî Mehmed Bey e ait olandır. Günümüzde de ilgi görmeye devam eden eser, Hilye-i Hakanî olarak isimlendirilmiş, Ziya Paşa ve Muallim Naci gibi edebî görüşleri birbirlerine zıt büyük şairler bile eserin ihtişamı konusunda mutabık kalmışlardır.